e-fraza.pl

W języku rosyjskim istnieją przedrostki, których zakończenie – -з lub -с – zmienia się w zależności od tego, co po nim następuje. Są to: без-/бес-, раз-/рас-, из-/ис-, воз-/вос-, вз-/вс-, низ-/нис-, чрез- (через-)/чрес- (черес-).

Od czego to zależy? Końcówka -з występuje po samogłoskach i spółgłoskach dźwięcznych, natomiast -с – po spółgłoskach bezdźwięcznych. Oto przykłady do porównania. Przyznam, że żeby znaleźć dwa ostatnie, musiałam zajrzeć do słownika ortograficznego, a potem długo szukać znaczenia tych słów.

безопасный – bezpieczny
беспечный – beztroski

развалина – ruina
раствор – roztwór

извержение – wybuch (wulkanu)
исследовать – badać

возврат – zwrot
восстановить – odbudować

взять – wziąć
встать – wstać

низвергнуть – obalić
снисходительный – pobłażliwy

чрезвычайный – nadzwyczajny
чреспищеводный – przezprzełykowy

череззерница – kłos szczerbaty (częściowo pusty kłos zboża, w którym nie zawiązały się wszystkie ziarna)
чересседельник – pas przezkonny (część uprzęży końskiej)

Uwaga: samodzielny przyimek без (bez) nie zachowuje się tak, jak przedrostki i zawsze ma na końcu з.