Dawne nazwy miast – obwód moskiewski (część I)
Oto pierwszy właściwy wpis z zapowiedzianego niedawno cyklu o zmianach nazw rosyjskich miast na przestrzeni ich historii. Dziś miasta obwodu moskiewskiego, które podzieliłam na dwie części (drugą znajdziecie tu). Jak przeczytacie, zmiany nazw miast nie zawsze służyły uhonorowaniu jakiegoś polityka. Równie często wpływał na nie wielki przemysł, a czasem także literatura.
Czechow
Łopasnia – Czornoje Oziero – Łopasnia – Czechow
Miasto o bogatej przeszłości. Już w XII w. nazwa Łopasnia (Лопасня) pojawiała się w kronikach. W 1920 r. zostało przemianowane na Czornoje Oziero (Чёрное Озеро), by w 1936 r. ponownie stać się Łopasnią. Obecna nazwa Czechow (Чехов) została nadana w 1954 r. na cześć pisarza Antona Czechowa, prawdopodobnie w związku z 50-leciem jego śmierci. Nie są to jedyne powiązania literackie tej miejscowości. W Czechowie znajduje się muzeum Puszkina mieszczące się w dworku, który często odwiedzała wdowa po poecie wraz z dziećmi, a na cmentarzu przy pobliskiej cerkwi są pochowani niektórzy potomkowie Puszkina.
Elektrogorsk
Elektropieriedacza – Elektrogorsk
Tak brzmiąca nazwa nie może być stara – i rzeczywiście, samo miasto też takie nie jest. Początki Elektrogorska są związane z budową nie byle jakiej elektrowni. Była to bowiem pierwsza elektrownia w Rosji, a zarazem pierwsza na świecie, której paliwem był torf. Została ona uruchomiona w 1914 r. i działa nadal – teraz już na gaz ziemny. Powstałą w pobliżu osadę nazwano pierwotnie Elektropieriedacza (Электропередача), czyli przesył prądu elektrycznego. W 1946 r. otrzymała ona prawa miejskie i nazwę Elektrogorsk (Электрогорск).
Elektrostal
Zatiszje – Elektrostal
Jeszcze jedno „elektryczne” miasto. Zaczęło się rozwijać w 1916 r. wokół huty o tej samej nazwie, która działa po dziś dzień. Wówczas była to jeszcze wieś Zatiszje (Затишье), która nazwę Elektrostal (Электросталь), a także połączenie kolejowe z Moskwą, otrzymała w 1925 r.
Istra
Safatowo – Woskriesienskoje – Woskriesiensk – Istra
Pierwsze wzmianki o tej miejscowości określały ją jako wieś Safatowo (Сафатово). W 1589 r. zmieniła ona nazwę na Woskriesienskoje (Воскресенское) – od słowa воскресение, czyli zmartwychwstanie, a bezpośrednio od cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego. W 1781 r. Woskriesienskoje dostało prawa miejskie i zmieniło nazwę na Woskriesiensk (Воскресенск). W 1930 r. Woskriesiensk został przemianowany na Istrę (Истра) od nazwy płynącej tam rzeki.
Korolow
Podlipki – Kalininskij – Kaliningrad – Korolow
Korolow również kilkakrotnie zmieniał nazwę. Pod koniec XIX w. w miejscu obecnego miasta powstała osada letniskowa Podlipki (Подлипки). W 1928 r. została przemianowana na Kalininskij (Калининский) na cześć członka Biura Politycznego, Michaiła Kalinina, a dziesięć lat później stała się miastem Kaliningradem (Калининград) – nie mylić z tym sąsiadującym z Polską, który w tym czasie jeszcze był Königsbergiem. W 1996 r. Kaliningrad otrzymał nową nazwę Korolow (Королёв) na cześć konstruktora rakiet kosmicznych Siergieja Korolowa. W związku ze znajdującymi się tu biurami konstrukcyjnymi jest zwany kosmiczną stolicą Rosji.
Krasnoarmiejsk
Muromcewo – Krasnofłotskij – Krasnoarmiejskij – Krasnoarmiejsk
Historia tej miejscowości sięga co najmniej XVI w., gdyż wtedy pojawiły się wzmianki o wsi Muromcewo (Муромцево). W 1834 r. powstała tam fabryka papieru i przędzalnia. Po rewolucji nadano jej imię Armii Czerwonej i Floty. Stąd w 1928 r. osadę przemianowano na Krasnofłotskij (Краснофлотский), a już rok później na Krasnoarmiejskij (Красноармейский). W 1947 r. otrzymała ona prawa miejskie i nazwę Krasnoarmiejsk (Красноармейск).
Krasnozawodsk
Wozrożdienije – Liesnoj – Krasnozawodskij – Krasnozawodsk
Krasnozawodsk (Краснозаводск) to także młoda miejscowość, której powstanie uwarunkował przemysł. Zaledwie w zeszłym roku skończyła sto lat, lecz w tym czasie zdążyła kilka razy zmienić nazwę. W latach 1917-1940 nosiła nazwy Wozrożdienije (Возрождение), Liesnoj (Лесной) i Krasnozawodskij (Краснозаводский). Potem, otrzymawszy prawa miejskie, stała się Krasnozawodskiem.
Krasnoznamiensk
Golicyno-2 – Krasnoznamiensk
Krasnoznamiensk to jedno z istniejących nadal w Rosji miast zamkniętych. Początkowo była to osada związana z lotnictwem wojskowym, potem także z kosmicznym. Od początku lat 60. Nosiła nazwę Golicyno-2 (Голицыно-2) – nazwy miejscowości z numerem są charakterystyczne dla miast zamkniętych. W 1977 r. działające tam Centrum Pomiarów Kosmicznych zostało odznaczone Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy, w związku z czym Golicyno-2 przemianowano na Krasnoznamiensk (Краснознаменск). Jednak aż do 1994 r. nowa nazwa była tajna i używano starej.
Nogińsk
Rogoży – Rogoża – Stary Rogoski Jam – Bogorodsk – Nogińsk
Pierwsze wzmianki miejscowości Rogoży (Рогожи) pojawiły się w 1389 r. W 1509 r. stała się ona tzw. jamską słobodą. Słoboda to rosyjski odpowiednik polskiej woli czy ligoty – nowa wieś z przywilejem wolnizny, czyli ulg od czynszu lub podatków podczas zagospodarowywania nowego terenu. Natomiast jam, słowo wywodzące się z języków turkijskich, oznacza stację pocztową w dawnej Rosji. W związku z tym miejscowość była zwana Rogożą (Рогожа) lub Starym Rogoskim Jamem (Старый Рогожский Ям). W 1781 r. caryca Katarzyna II nadała mu prawa miejskie pod nazwą Bogorodsk (Богородск). W 1930 r. miasto zostało przemianowane na Nogińsk (Ногинск) dla upamiętnienia rewolucjonisty Wiktora Nogina. Obecnie rozważany jest powrót do poprzedniej nazwy.
(cdn)